20 مهر - بزرگداشت رند شیراز

بیستم مهر ماه سالروز بزرگداشت بزرگمرد ادبیات ایران و غزلسرای بزرگ سرزمینمان خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی است. در نظر اسلامیون که حافظ هم به مانند خیام و فردوسی مسلمان بوده و و استفاده شان از دیوان حافظ تنها برای فال گرفتن است و القاب بی پایه ای مانند لسان الغیب به حافظ می دهند. از سویی گروهی دیگر هم به همراه اسلامیون حافظ را صوفی یا عارف معرفی می کنند. حافظ عارف نبوده. عارف مولانا یا ابوسعید ابوالخیر و یا بسیاری دیگر بوده اند. حافظ مخالف شدید صوفی گری و دشمن صوفی و زاهد است و بیت های زیادی هم در نکوهش تصوف و یا در نکوهش زاهد دارد که در یکی از زیباترین این بیت ها می گوید:

آن تلخ وش که صوفی ام الخباثش خواند

اشهی لنا و احلی من قبله العذارا

اما به راستی حافظ کیست و چه عقایدی داشته است؟ اگر غزلیات حافظ را خوانده باشیم متوجه می شویم که حافظ در دوره های مختلف زندگی عقایدش متفاوت بوده یعنی در دوره نخست زندگی خود یک مسلمان واقعی و یک حافظ قرآن بوده و در دوره پایانی زندگی خود را یک رند معرفی می کند اما رندی حافظ با رندی خیام تفاوت دارد. حافظ به دلیل اینکه بر خلاف خیام که سروده هایش پس از درگذشتش منتشر شد در دوران زندگی اش آشکارا می سرود صراحت کلام خیام را ندارد اما با این همه حافظ بازهم در مقایسه با مولانا یا سعدی سروده هایش اساسا در دنیای متفاوتی است. حافظ بیت های زیادی هم در زمینه رند و رندی دارد که از دید من یکی از زیباترین آنها این است :

 حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی

 دام تزویر مکن چون دگران قرآن را 

 در پایان غزلی را می نویسم که از دید من زیباترین غرل رند شیراز است:

 دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند                                         
گل آدم بسرشتند و به پیمانه زدند                                            
 

ساکنان حرم ستر و عفاف ملکوت                                          
با من راه نشین باده مستانه زدند                                            
 

آسمان بار امانت نتوانست کشید                                             
قرعه کار به نام من دیوانه زدند                                             
 

جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه                                        
چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند                                            
 

شکر ایزد که میان من و او صلح افتاد                                     
صوفیان رقص کنان ساغر شکرانه زدند                                   
 

آتش آن نیست که از شعله او خندد شمع                                         
آتش آن است که در خرمن پروانه زدند                                          
 

کس چون حافظ نگشاد از رخ اندیشه نقاب                                       
تا سر زلف سخن را به قلم شانه زدند

 پاینده ایران و ایرانی. به امید ایرانی آزاد و آباد و به امید آگاهی ایرانی